Νικήτας

I

Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. Γότθος ευγενής, που καταγόταν από την Π/Λέρα από τον Ίστρο περιοχή. Μαρτύρησε στη φωτιά, έπειτα από διαταγή του άρχοντα των Γότθων Αθανάριχου, επί εποχής του Κωνσταντίνου του Μεγάλου. Η μνήμη του τιμάται στις 15 Σεπτεμβρίου.

2. Επίσκοπος Χύτρων της Κύπρου. Η μνήμη του τιμάται στις 15 Σεπτεμβρίου.

3. Η μνήμη του τιμάται στις 17 Δεκεμβρίου.

4. Καταγόταν από την Ήπειρο. Η μνήμη του τιμάται στις 17 Δεκεμβρίου.

5. Ν. ο όσιος, ο εν τοις Πυθίοις. Ασκήτεψε στα Πύθια, το σημερινό Κουρί. Η μνήμη του τιμάται στις 4 Φεβρουαρίου

6. Επίσκοπος Απολλωνιάδας, ομολογητής. Υπήρξε αγωνιστής της Εικονομαχίας. Η μνήμη του τιμάται στις 20 Μαρτίου.

7. Ηγούμενος της μονής Μηδικίου της Τριγλίας. Υπήρξε θερμός αγωνιστής της Εικονομαχίας επί Λέοντα E’ του Αρμένιου (813 -828). Για τις ιδέες του εξορίστηκε δυο φορές. Η μνήμη του τιμάται στις 3 Απριλίου.

8. Ασκητής μαζί με τον Ιωάννη και τον Ιωσήφ σε σπήλαιο, στο όρος Προβάτειο. Αργότερα βρήκαν, κατά την παράδοση, την εικόνα της Θεοτόκου κρεμασμένη σε μια μυρτιά και στην τοποθεσία αυτή έχτισαν ναό της Θεοτόκου. Αργότερα, με τη βοήθεια του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Μονομάχου (1042-54), έχτισαν τη Νέα Μονή. Η μνήμη τους τιμάται στις 20 Μαΐου.

9. Αρχιεπίσκοπος Χαλκηδόνας. Διακρίθηκε ιδιαίτερα ως επίσκοπος και αναδείχτηκε ομολογητής επί Εικονομαχίας, καθώς επίσης και ο συγγενής του Νικήτας. Η μνήμη του τιμάται στις 28 Μαΐου.

10. Ασκητής στη Νέα Μονή της Χίου. Καταγόταν από τη Νίσυρο και ήταν μουσουλμάνος. Όταν ενηλικιώθηκε μετανόησε και ασκήτεψε. Μαρτύρησε στη Χίο το 1732, με αποκεφαλισμό. Η μνήμη του τιμάται στις 21 Ιουνίου.

II

Όνομα δύο πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως.

1. Ν.Α’ (8ος αι.). Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (766-780). Καταγόταν από οικογένεια Σλάβων δούλων και είχε μικρή μόρφωση.

Πρεσβύτερος αρχικά του ναού των Αγίων Αποστόλων, αναμείχθηκε αργότερα στις έριδες για τη λατρεία ή όχι των εικόνων, υποστηρίζοντας ενεργά την πολιτική του εικονομάχου αυτοκράτορα Κωνσταντίνου E’ του Κοπρώνυμου. Κατά τη διάρκεια της πατριαρχίας του, η περίφημη μονή των Δαλμάτων μεταβλήθηκε σε στρατώνα, ενώ πολλά μοναστήρια, όπως του Δίου, του Μαξιμίνου και του Καλλιστράτη, κατεδαφίστηκαν.

2. Ν.Β’ ο Μουντάνης (12ος αι.). Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (1187-90). Διετέλεσε διαδοχικά διάκονος και μέγας σακελλάριος της Αγίας Σοφίας. Παρότι ήταν μεγάλης ηλικίας, ανακηρύχθηκε πατριάρχης, επειδή ήταν πειθήνιο όργανο του αυτοκράτορα Ισαάκιου.

III

(Λιούλιας, Τάμπα, Φλόριντα ΗΠΑ 1965 –). Μητροπολίτης Χονγκ-Κονγκ, Υπέρτιμος και Έξαρχος Άπω Ανατολής. Σπούδασε Θρησκειολογία στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα (1976), στη θεολογική σχολή του Τιμίου Σταυρού Βοστόνης (1980). Μετεκπαιδεύτηκε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (1982) και στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας (Ιστορία, Ρωσική γλώσσα). Το 1985 χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος. Υπηρέτησε στην ενορία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης (Merriville, IN), ως Γραμματέας και Πρωτοσύγκελλος της Ι. Επισκοπής Σικάγου, όπου ανέπτυξε σημαντικό ποιμαντικό και φιλανθρωπικό έργο, ιδιαίτερα δε στον τομέα προγραμμάτων της νεολαίας. Δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Loyola of Chicago. Το 1996 εκλέχθηκε Μητροπολίτης της νεοσύστατης Μητρόπολης Χονγκ –Κονγκ από την Αγία και Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

IV

Όνομα βυζαντινών στρατηγών.

1. Βυζαντινός στρατηγός (τέλη 6ου – αρχές 7ου αι.). Ήταν γιος του πατρίκιου και στρατηγού της Λιβύης Γρηγορά και πρώτος εξάδελφος του αυτοκράτορα Ηράκλειου, με τον οποίο στάλθηκε εναντίον της Κωνσταντινούπολης για να εκθρονίσουν τον αυτοκράτορα Φωκά (602-610). Ο Ηράκλειος κατέκτησε τον βυζαντινό θρόνο το φθινόπωρο του 610 και διόρισε τον Ν. αρχηγό της βασιλικής φρουράς, αργότερα στρατηγό στα περσικά σύνορα και στη συνέχεια έξαρχο της Αφρικής, όπου και πέθανε το 626.

2. Γιος του Βυζαντινού στρατηγού Αρτάβασδου και της Μαρίας, κόρης του Λέοντα Γ’ του Ισαύρου (αρχές του 8ου αι.). Πήρε μέρος στη στάση του πατέρα του εναντίον του Κωνσταντίνου E’, γιου και διάδοχου του Λέοντα Γ’, από τον οποίο νικήθηκε (743), κοντά στη Μωδρινή. Αναγκασμένος να υποχωρήσει, ο Ν. κατευθύνθηκε στην Κωνσταντινούπολη, για να βοηθήσει τον πατέρα του, δέχτηκε όμως επίθεση του Κωνσταντίνου κοντά στο Σκούταρι και αιχμαλωτίστηκε από αυτόν. Όταν λίγο αργότερα ο Κωνσταντίνος μπήκε στην Κωνσταντινούπολη, ο Ν. μαζί με τον πατέρα του και τον αδελφό του Νικηφόρο κόσμησαν δέσμιοι στον Ιππόδρομο τον θρίαμβο του νικητή βασιλιά και στη συνέχεια τυφλώθηκαν όλοι τους από αυτόν.

3. Στρατηγός του Βυζάντιου (8ος αι.).Έζησε στα χρόνια του Κωνσταντίνου ΣΤ’ (780-797). Πήρε μέρος στην εκστρατεία του αυτοκράτορα εναντίον των Βουλγάρων και βρήκε τον θάνατο στη μάχη κοντά στα Μάρκελλα της Κάτω Μυσίας (Ιούλιος 792).

4. Βυζαντινός πατρίκιος και αρχηγός της βασιλικής φρουράς (τέλη 8ου – αρχές 9ου αι.). Υπηρέτησε τον βασιλιά κατά την περίοδο 797-802. Μετριοπαθής μεταρρυθμιστής, επιδίωκε τη μεταρρύθμιση στα πολιτικά και οικονομικά πράγματα του Βυζάντιου, όχι όμως και στα θρησκευτικά, και επιχείρησε να περιστείλει τις ακρότητες της βασίλισσας Ειρήνης. Το 799 συντέλεσε στην καθαίρεση του πανίσχυρου ευνούχου και λογοθέτη του Δρόμου Σταυράκιου, το 802 ματαίωσε τον γάμο της Ειρήνης με τον αυτοκράτορα της Δύσης Κάρολο τον Μέγα και στη συνέχεια συντέλεσε στην εκθρόνιση της Ειρήνης και στην ανάρρηση του Νικηφόρου A’ στον θρόνο (Οκτώβριος 802). Πέθανε ξαφνικά δηλητηριασμένος.

5. Βυζαντινός στρατηγός (9ος αι.). Ήταν γιος του κουροπαλάτη και μελλοντικού βασιλιά Μιχαήλ A’ Ραγκαβέ (811-813) και της Προκοπίας, κόρης του Νικηφόρου A’ (9ος αι.). Σε ηλικία μόλις δέκα ετών διορίστηκε από τον παππού του Νικηφόρο A’ αρχηγός των Ικανάτων της βασιλικής φρουράς, όταν όμως το 813 ο πατέρας του εκθρονίστηκε από τον Λέοντα E’, ο Ν. ευνουχίστηκε και κλείστηκε σε μοναστήρι. Το 849 αναγορεύτηκε πατριάρχης με το όνομα Ιγνάτιος.

6. Βυζαντινός στρατηγός (9ος-10ος αι.).στα χρόνια του Λέοντα ΣΤ’ του Σοφού (886-912). Περίπου στα τέλη του Ιουλίου του 904 στάλθηκε από τον αυτοκράτορα στη Θεσσαλονίκη, με σκοπό να βοηθήσει στην άμυνα της πόλης εναντίον των Αράβων. Εξαιτίας σοβαρού τραυματισμού του στρατηγού της Θεσσαλονίκης Λέοντα Κατζιλάκιου, ο Ν. ανέλαβε ουσιαστικά την άμυνα της πόλης και μάλιστα κατόρθωσε να αποκρούσει τις πρώτες εχθρικές επιθέσεις. Όμως την τρίτη μέρα της πολιορκίας (31 Ιουλίου 904), οι Άραβες κυρίευσαν τη Θεσσαλονίκη και αιχμαλώτισαν τον Ν. με όλη τη φρουρά και πολλές χιλιάδες κατοίκους, τους οποίους πούλησαν ως δούλους στη Συρία και την Αίγυπτο.

7. Βυζαντινός ναύαρχος (10ος αι.). τα χρόνια του Νικηφόρου B’ Φωκά (963-969), από τον οποίο διορίστηκε αρχηγός του στόλου και στάλθηκε το 966 εναντίον των Αράβων της Σικελίας. Παρ’ όλες τις πρώτες επιτυχίες και την κατάληψη των οχυρών πόλεων Συρακουσών, Ιμέρας, Ταυρομενίου και Λεοντίνων, αργότερα έπεσαν σε ενέδρα και έπαθαν φοβερή καταστροφή από τους Άραβες. Ο Ν. μαζί με τα πληρώματα και τους αξιωματικούς των πλοίων αιχμαλωτίστηκαν από τους εχθρούς και στάλθηκαν στην Τρίπολη της Αφρικής, από όπου ένα χρόνο μετά απελευθερώθηκαν με τη βοήθεια του αυτοκράτορα Νικηφόρου.

8. Αδελφός του Βυζαντινού αυτοκράτορα Μιχαήλ Δ’ του Παφλαγόνα (1034-1041), από τον οποίο διορίστηκε στρατηγός της Αντιόχειας, αν και είχε άγνοια στα στρατιωτικά. Όταν λίγο αργότερα πέθανε εκεί από σοβαρή αρρώστια, τον αντικατέστησε ο αδελφός του Κωνσταντίνος.

9. Ν. ο εκ Μισθείας (11ος αι.).Βυζαντινός στρατιωτικός στα χρόνια του Ρωμανού Γ’ του Αργυρού (1028-1034), από τον οποίο διορίστηκε στρατηγός της Αντιόχειας (1028). Επιτέθηκε εναντίον των Αράβων που κατείχαν το οχυρό φρούριο του Μένικου, όπου νικήθηκε και αναγκάστηκε να υποχωρήσει στην Αντιόχεια. Έπειτα αντικαταστάθηκε από τον στρατηγό Θεόκτιστο.

10. Ν. ο εκ Πισιδίας (11ος αι.). Άσημος και διεφθαρμένος Βυζαντινός, ευνοούμενος του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου H’ (1025-1028), από τον οποίο διορίστηκε στρατηγός διοικητής της Ιβηρίας (1028). Ο Ν. ο εκ Πισιδίας άφησε μνήμη τυραννικού διοικητή.

V

Όνομα διαφόρων ιστορικών προσώπων.

1. Σοφιστής (5ος αι. π.Χ.).Καταγόταν από τη Σμύρνη. Έγραψε μια τραγωδία, που δε διασώθηκε. Ήταν επίσης και ονομαστός ρήτορας. Οι Σενέκας και Φιλόστρατος τον αναφέρουν με θαυμασμό. Σώθηκαν μερικά αποσπάσματα των ρητορικών κειμένων του.

2. Λόγιος. (8ος αι.). Άκμασε στα χρόνια του αυτοκράτορα Λέοντα του Ίσαυρου (717 - 741). Ο αυτοκράτορας ανέθεσε να συντάξει, μαζί με τους Μαρίνο και Νόννο, την Εκλογή των νόμων, αστικό κώδικα της εποχής.

3. Εκκλησιαστικός συγγραφέας (9ος αι.). Αναφέρεται και ως Ν. ο Παφλαγών, γιατί γεννήθηκε στην Παφλαγονία, αν και μερικοί υποστηρίζουν ότι γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Έγραψε το έργο Βίος του πατριάρχου Ιγνατίου. Στο έργο αυτό εκδηλώνεται εναντίον του πατριάρχη Φώτιου, γι’ αυτό και οι Δυτικοί το εγκωμιάζουν. Έγραψε επίσης θρησκευτικούς ύμνους και ποιήματα.

4. Εκκλησιαστικός συγγραφέας και μοναχός (11ος αι.). Έγραψε διάφορους λόγους, ιάμβους και έναν κανόνα αφιερωμένο στον άγιο Νικόλαο.

5. Βυζαντινός συγγραφέας (β’ μισό 12ου αι). Συνδεόταν με τον ποιητή Θεόδωρο Πρόδρομο και έγραψε μονωδία στον θάνατό του. Έγραψε το έμμετρο μυθιστόρημα Τα κατά Δρόσιλλαν και Χαρικλέα, που αποτελείται από 3.641 στίχους. Έγραψε επίσης την Επιστολήν προς ερωμένην γραμματικήν καθώς και τον επιτάφιο του μεγάλου δρουγγάριου Στέφανου Κομνηνού. Αναφέρεται και με το όνομα Ευγενειανός.

VI

Μεγάλος πεδινός οικισμός (υψόμ. 40 μ.) του νομού Χαλκιδικής.